Reymont to autor pierwszego nowoczesnego reportażu w dziejach literatury polskiej oraz niezrównany obserwator życia społecznego. Jest jednym z polskich laureatów Literackiej Nagrody Nobla. Przyznano ją pisarzowi 100 lat temu – 13 listopada 1924 roku.
Za największe dzieło swojego życia Władysław Stanisław Reymont uważał „Chłopów„. To czterotomowe dzieło, oparte na kolejnych cyklach natury – porach roku – wydane w latach 1902–1909, do dziś uważane jest przez wielu badaczy za dokument polskiego folkloru ludowego. Obraz życia mieszkańców wsi Lipce, obejmujący dziesięć miesięcy, opisany został za pomocą różnych poziomów języka: gwary, języka potocznego, polszczyzny literackiej oraz stylizacji właściwych epoce Młodej Polski. Bohaterem tej powieści jest cała społeczność chłopska, podobnie jak w innych powieściach Reymonta sportretowana zarówno w kontekście socjologicznym, jak również psychologicznym. Obok rytmu przyrody charakterystyczny jest tu także cykl liturgiczno-obrzędowy, związany nie tylko z wierzeniami religijnymi, ale też z obyczajowością ludową, folklorem, wróżbami i przesądami. Za tę powieść w 1917 roku Reymont otrzymał nagrodę Polskiej Akademii Umiejętności, a w 1924 roku Literacką Nagrodę Nobla. „Chłopi” zostali sfilmowani w wersji pełnometrażowej i serialowej.
Władysław Stanisław Reymont był wrażliwym i skrupulatnym kronikarzem swojej epoki, niepozbawionym przy tym humoru. Jego liczne artykuły, mające charakter reportażowy, a także wspomnienia zapisywane w pamiętnikach są dziś nieocenionym źródłem wiedzy o społeczeństwie przełomu wieków. Bohaterowie jego twórczości często skazani są na walkę – o wiarę („Matka”), niepodległość („Ave Patria”), z własnym losem („Komediantka”, „Fermenty”), lub też z rzeczywistością odbiegającą od wyobrażeń („Marzyciel”) – w pewnym sensie definiującą epokę, w której żył Reymont. Ten wielki admirator natury, widzący zagrożenie moralne w dynamicznie rozwijającym się kapitalizmie i przemyśle, wpisał się na stałe w kanon literatury światowej, czego dowodem są liczne tłumaczenia oraz ekranizacje jego dzieł.
źródło: Instytut Książki
Oprac. Anna Stefaniak
